گاز ادورانت چیست؟

گاز ادورانت در کجا استفاده می شود؟

گاز ادورانت چیست؟

ماده بودار کننده ادورانت (Odorant) ماده ای است که از آن برای بودار کردن گاز طبیعی استفاده می شود. گاز طبیعی در شرایط استاندارد فاقد بو و رنگ است است؛ از این رو در صورت نشت خطر زیادی به دنبال خواهد داشت اما با تزریق این ماده به جریان گاز طبیعی می توان از آن به منظور ماده ای هشدار دهنده استفاده کرد.

همه ما با بوی متمایز مرتبط با گاز طبیعی آشنا هستیم. اما آیا تا به حال فکر کرده اید که چرا این بو وجود دارد، با توجه به اینکه گاز طبیعی به طور طبیعی بی بو است؟  بیایید به دنیای شگفت انگیز بوییدن گاز شیرجه بزنیم و نقش حیاتی آن را در تضمین ایمنی در صنعت خود کشف کنیم. 

ارتباط گاز ادورانت با گاز طبیعی به اینصورت است که گاز طبیعی در شکل خالص خود، موجودی خاموش و بی بو است.  در واقع این گاز یک مخلوط هیدروکربنی بی رنگ است که عمدتاً از متان تشکیل شده است.  این نامرئی، در حالی که یک ویژگی طبیعی است، خطر ایمنی قابل توجهی را به همراه دارد.

بویایی‌بخشی به گاز طبیعی نخستین بار در سال ۱۸۸۰ توسط محققان آلمانی با تزریق اتیل مرکاپتان به گاز انجام شد. از آن زمان، به عنوان یک الزام ایمنی در مصرف گاز طبیعی، این فرایند بر اساس استانداردهای مشخص در سراسر جهان در شرکت‌های گازرسانی اجرا می‌شود. طی سالیان، ترکیبات بودارکننده مختلف، عمدتا از خانواده ترکیبات آلی مرکاپتان، تولید شده‌اند که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند.  بنابراین، انتخاب گاز ادورانت به عوامل عملیاتی همچون نوع گاز، دما، فشار و نوع دستگاه تزریق بستگی دارد.

خطرات ناشی از گاز اردورانت می تواند منجر به بروز خطر گردد هنگامی که میزان تزریق کمتر از حد مجاز مواد بودار کننده گاز طبیعی باشد و تزریق بیش از حد آنها نیز اثرات مخربی بر و سلامت انسانها بی اثر نمودن سیستم بویایی ..... محیط زیست خواهد داشت به همین دلیل میزان و نحوه اضافه نمودن آنها به گاز طبیعی تابع قوانین ویژه ای است حداقل و حداکثر میزان ماده بودار کننده گاز ادورانت در گاز طبیعی بستگی به نوع ماده مورد استفاده و آستانه بویایی یک فرد معمولی جهت احساس ماده مذکور دارد و استانداردهای جهانی برای تعیین آن موجود است. امروزه شرکت های گازرسانی در سراسر دنیا جهت ایمنی و براساس استانداردها و الزامات قانونی موظف به تزریق میزان مشخصی از مواد بودار کننده توسط دستگاه های تزریق به خطوط لوله گاز ایستگاه ها و شبکه های می باشند تا ایمنی لازم در هنگام بروز نشتی تامین گردد.

نقش ماده ادورانت

نشت گاز بدون بو می‌تواند به سرعت به تجمع گاز قابل اشتعال در فضاهای بسته منجر شود و منجر به انفجار یا مسمومیت با مونوکسید کربن شود. ادورانت‌ ها ترکیبات شیمیایی با بوی قوی و مشخص هستند که به گاز طبیعی اضافه می‌شوند تا نشت‌های احتمالی به راحتی قابل تشخیص باشند.  هدف اصلی آن‌ها، هشدار دادن به افراد در مورد نشت گاز پیش از رسیدن به سطوح خطرناک است. بوی ادورانت به گونه‌ای انتخاب می‌شود که به راحتی قابل تشخیص باشد و با بوهای معمولی در محیط‌های مسکونی و تجاری اشتباه گرفته نشود.

تا پیش از این، به‌دلیل تحریم‌ها، این ماده وارداتی بود و با توجه به احتمال تشدید تحریم‌ها، نیاز کشور، به‌ویژه شرکت ملی گاز ایران، به آن به‌شدت احساس می‌شد. خوشبختانه، پژوهشگاه صنعت نفت ایران موفق به تولید داخلی ادورانت شد.

مواد بودار کننده گاز

بوی گاز طبیعی،  معمولاً با افزودن ترکیبات گوگرددار ارگانیک، قابل تشخیص می‌شود. این ترکیبات که عمدتاً از خانواده‌ی مرکاپتان‌ها و سولفیدها هستند، به شرح زیر دسته‌بندی می‌شوند:

• مرکاپتان‌های آلکیلی:مانند تترابوتیل مرکاپتان و ایزوپروپیل مرکاپتان.

• سولفیدهای آلکیلی: از جمله دی‌متیل سولفید و اتیل سولفید (با قدرت بودارکنندگی پایین‌تر،  که معمولاً به دلیل ویژگی‌های مفید دیگر، مثل مقاومت در برابر یخ‌زدگی و تنظیم فشار بخار، با مرکاپتان‌ها مخلوط می‌شود).

• سولفیدهای حلقوی: مانند تتراهیدروتیوفن.

لازم به ذکر است که برای اطمینان از تشخیص نشت گاز حتی در غلظت‌های پایین (حداقل ۲۰ درصد حد انفجار)، مقدار مشخصی از این مواد بودارکننده به گاز طبیعی بی‌بو اضافه می‌شود.  این ماده،  یک کالای استراتژیک در صنعت گاز محسوب شده و استانداردها،  تزریق ۱۵ تا ۲۵ میلی‌گرم از آن را (بسته به نوع ماده و تجهیزات تزریق) در هر متر مکعب گاز الزامی می‌دانند.

مراحل بودار کردن گاز طبیعی

•  انتخاب دقیق مواد خوشبو کننده
• تزریق دقیق این ترکیبات به جریان گاز
•  مخلوط کردن کامل برای اطمینان از توزیع یکنواخت

 این یک تعادل ظریف به اندازه ای است که قابل توجه باشد، اما نه آنقدر که زیاد باشد یا خواص گاز را تغییر دهد.
برای ما در صنعت انرژی، درک بوی بد گاز بسیار مهم است.  همه چیز از تولید و توزیع گاز گرفته تا پروتکل های ایمنی کاربر نهایی را تحت تاثیر قرار می دهد.  در اینجا دلیل اهمیت آن است:

• انطباق با مقررات: بودار بودن گاز در بسیاری از کشورها توسط قانون الزامی شده است.
• ایمنی عمومی: این اولین خط دفاعی ما در برابر حوادث ناشی از گاز است.
• واکنش اضطراری: تشخیص نشت سریع امکان پاسخگویی سریعتر را فراهم می کند.
• اعتماد مصرف کننده:  بوی قابل تشخیص گاز  ایمنی کاربران را تضمین می کند.

در نتیجه، در حالی که گاز طبیعی ممکن است طبیعتاً بی بو باشد، افزودن مواد خوشبو کننده گواهی بر نبوغ انسان در مواجهه با خطرات احتمالی است. این یک مثال کامل از این است که چگونه یک راه حل ساده می تواند پیامدهای عمیقی برای ایمنی در صنعت ما داشته باشد.